Schroefdraad tappen: een praktische gids

Een schroefdraad tappen, wat houdt dat precies in en met welke factoren moet ik rekening houden? In deze compacte gids kom je er alles over te weten!

Inhoud

Wat is een schroefdraad?
Handmatig of machinaal een schroefdraad tappen
Schroefdraad tabel
Een schroefdraad tappen met handtappen
Machinetappen gebruiken
Een schroefdraad aanbrengen met boortappen

Schroefdraad: wat is het?

Vooraleer we dieper ingaan op een schroefdraad tappen lichten we even toe wat een schroefdraad nu juist is. Een schroefdraad is een spiraalvormige groef. Deze kan in een gat of op een as lopen. Je hoeft niet ver te zoeken om een voorbeeld te vinden.

Neem even een moer en een bout bij de hand. Bij de moer zie je duidelijk de schroefdraad aan de binnenzijde van het gat. Daarom spreken we van een binnendraad. Wanneer de spiraalvormige groef zich aan de buitenkant van een as bevindt zoals bij de bout, dan spreken we van een buitendraad.

De metrische schroefdraad komt het meeste voor. Deze worden steeds aangeduid met de letter M aangevuld met een getal. Het getal geeft de buitendiameter aan.
Bv.: bij “M3” gaat het om een metrische schroefdraad met een buitendiameter van 3mm. Goed om weten: er zijn nog meer soorten schroefdraad.

Handmatig of machinaal schroefdraad tappen

Een schroefdraad tappen is het aanbrengen van een schroefdraad in een gat. Deze verspanende bewerking kan zowel manueel met handtappen, als machinaal met machinetappen uitgevoerd worden. In beide gevallen zal je eerst een gat moeten voorboren alvorens je kan starten met het tappen. Hiervoor zal je een schroefdraad tabel moeten raadplegen.

We kunnen een schroefdraad tappen in 2 soorten gaten: blind en doorlopend. Een blind gat heeft een bodem, een doorlopend gat gaat dwars door het materiaal heen. Bij handmatig tappen van blinde gaten moet je in acht nemen dat de spanen niet weg kunnen. Machine tappen hebben daarentegen een spiraal die de spaan naar boven afvoert.

Schroefdraad tabel

Bij een schroefdraad tappen is het belangrijk de juiste diameter te kiezen bij het voorboren met je metaalboor.

• Is het gat te klein? Dan kan de draadtap of draadfrees beschadigd worden.
• Is de diameter te groot, dan kan er geen schroefdraad meer gesneden worden, of is deze op z’n minst niet accuraat.

De vereiste voorboordiameter is hetzelfde voor tappen en draadfrezen, maar hoe bepaal je die?

Bij zowel metrisch (M) of metrisch fijne (MF) draad ga je de nominale maat van de schroefdraad verminderen met de spoed.

Bv.: Een M10 draad met een spoed van 1,5mm:
10mm-1,5mm=8,5mm. In dit geval kies je dus een diameter van 8,5mm.
 

Je kan ook hulptabellen gebruiken. Hieronder vind je de voorboordiameters voor de courantste metrische draad.
 

Voor roltappen kan je bovenstaande berekeningen niet gebruiken, er gelden ook andere voorboordiameters.

Een schroefdraad tappen met handtappen

Bij handmatig schroefdraad tappen zal je veelal gebruik maken van 3 tappen:

1. De voorsnijder: De eerste tap die je gaat gebruiken. Gaat slechts een beperkte hoeveelheid materiaal wegsnijden. Is te herkennen aan de enkelvoudige markering/groef.
    
2. De middensnijder: gaat al wat dieper in het materiaal gaan snijden. Deze herken je aan de markering met 2 groeven.
    
3. De nasnijder: gaat tot in de volledige diepte van de draad snijden. Deze tap heeft geen markeringen.
    

• Bij dikkere materialen zal je de 3 tappen allemaal moeten gebruiken. Wanneer je werkt met plaatmaterialen kan het in veel gevallen de 3de tap (nasnijder) volstaan. Wanneer er sprake is van grotere diameters kan de set draadtappen ook bestaan uit slechts 2 tappen.
   
• Bij het tappen moet je ook snijolie gebruiken. Zeker bij de dikkere materialen. Snijolie zal de wrijving verminderen en het tappen vlotter laten verlopen. Daarnaast zorgt de snijolie er ook voor dat je tappen langer scherp blijven, en de bovendien bekom je een gladder eindresultaat.

Tips voor het gebruik van handtappen.

• De tap indraaien doe je met behulp van een wringijzer waarmee je het vierkant stukje van de tap mooi gaat vastklemmen. Hanteer het wringijzer steeds met beide handen, zo voorkom je dat de tap afbreekt.
   
• Bij kleine tappen kan je gebruik maken van een tapkrukje.
   
• Let erop dat je de tap steeds haaks in het werkstuk draait. Wanneer je niet haaks werkt kant dit resulteren in een scheve schroefdraad of het afbreken van de tap.
   
• Na elke halve slag draai je best een kwartslag terug. Zo breek je de spaan tijdig af. Een te grote spaan kan vastklemmen tussen het gat en de tap, waardoor het risico op tapbreuk groter wordt.
   
• Bij het tappen van een blind gat hebben de spanen geen uitweg. Wil je tot onderaan het gat een draad snijden? Draai de tap er 1 of meerdere keren uit om de spanen te verwijderen.

Machinetappen gebruiken

Je kan ook machinaal een schroefdraad tappen met machinetappen. Die gebruik je in combinatie met een boor- of tapmachine. In tegenstelling tot handtappen heb je maar 1 tap nodig. Het proces verloopt dus een stuk sneller en gemakkelijker. Weet wel dat in de praktijk machinetappen ook gebruikt worden om manueel te tappen. De draad wordt dan in 1 keer gesneden.

• Ook bij machinaal tappen moet de tap haaks ingedraaid worden
• Gebruik bij dikkere werkstukken steeds een smeermiddel

Soorten machinetappen voor schroefdraad

Bij de machinetappen onderscheiden we in grote lijnen 3 verschillende types: Straight flute, Spiral point en Spiral flute. Je keuze zal afhankelijk zijn van de toepassing en specificaties die je nodig hebt bij het schroefdraad tappen.

STRAIGHT FLUTE

• De tap met rechte spaangroef is de basis tap, ontworpen voor een reeks verschillende taptoepassingen. Deze kan vooral nuttig zijn bij het snijden van een schroefdraad in kortspanig materiaal zoals gietijzer.
• Een rechte spaangroef kan worden gebruikt bij doorlopende of blinde gaten, hoewel er voor deze toepassingen een betere uitvoering bestaat.
• Dit soort tappen wordt vaak gebruikt in kleinere werkplaatsen die de voorkeur geven aan een 'one tap fits all'-benadering.

SPIRAL POINT

• Spiral point tappen hebben dezelfde algemene fysieke afmetingen als (standaard) rechte tappen, toch is er een verschil. Bij de spiral point tappen hebben de snijvlakken (bij het eerste paar draden) een specifiek ontworpen hoek (ten opzichte van de ashoek van de tap) om de evacuatie van spanen vóór de snijactie te forceren.
• Deze eigenschap, en de uitstekende afschuifwerking van de spiraal, maken spiraalpunttappen ideaal voor het productietappen van doorlopende gaten.
• Meestal heeft dit type tappen een mindere spiraaldiepte. Dit geeft de spiral point tappen meer dwarsdoorsnede of dikkere ziel, wat een grote sterkte biedt, hogere tapsnelheden mogelijk maakt en minder kracht vereist om te tappen.

SPIRAL FLUTE

• Spiral flute tappen hebben spiraalvormige groeven in plaats van conventionele rechte groeven.
• De spiraalvormige ribbelfunctie helpt bij het verwijderen van spanen uit het getapte gat.
• Spiraalgroeven worden aanbevolen bij het overbruggen van een opening in het gat, zoals een spiebaan of dwarsgat. Zij zijn aan te raden bij het tappen van blinde gaten. Algemeen verkrijgbaar in langzame spiraal (18-30° spiraalhoek) of snelle spiraal (45-52° spiraalhoek).

Een schroefdraad aanbrengen met boortappen

Tegenwoordig bestaan er snijgereedschappen die boren en tappen combineren: boortappen. Voor het tapgereedschap is meteen de passende boor geïntegreerd. Door te boren en te tappen in één handeling bespaar je tijd en vermijd je ook een gereedschapswissel. De aanschaf van een boortap loont dus de moeite.

Tip: Naast boortappen zijn er nog alternatieven om een schroefdraad aan te brengen zoals bv: roltappen en schroefdraadfrezen. Afhankelijk van je toepassing en de materiaalsoort kan het interessant zijn om ook deze snijgereedschappen in overweging te nemen.