In deze gids kom je alles te weten over verspanen. Bovendien kan je helemaal gratis onze verspaningsgids downloaden. Het meest complete e-book ooit over verspanende technieken en gereedschappen!

Inhoud

Wat is verspanen?

Verspaning is een overkoepelende term voor alle bewerkingen waarbij bepaalde delen van een basisproduct worden verwijderd om het product een nieuwe vorm te geven. Bij het verwijderen van die materiaaldelen ontstaan spanen (krulvormig afval). Wanneer je gaat verspanen zal je basisproduct kleiner worden en de vorm wijzigen. Ook de massa en het gewicht van je product nemen natuurlijk af door de verwijdering van het materiaal.
 


Welke materialen kan je verspanen?

Vooral de metaal-bewerkingsindustrie maakt gebruik van verspaning. Daarom besteden we vooral aandacht aan het verspanen van metaal, maar weet dat verspaning ook kan bij kunststof en hout.

Verspanende technieken

Er zijn heel wat verschillende verspanende technieken voor metaal. Je kan ze indelen in mono verspanende technieken en modulaire verspanende technieken. Bij mono-verspaning bestaat het snijgereedschap uit 1 geheel (bv. een spiraalboor). Bij modulair verspanen bestaat het snijgereedschap uit meerdere componenten (bv. frezen met wisselplaten).


Mono verspanende technieken:

•    Boren
•    Frezen
•    Ruimen
•    Zagen
•    Verzinken
•    Tappen
 

Modulair verspanende technieken:

•    Draaien
•    Kotteren

Verspanen met boren

Boren is een veelvoorkomende en belangrijke techniek om te verspanen in de metaalindustrie. Bij deze bewerking wordt het snijgereedschap radiaal aangedreven waarbij lineair in 1 richting geboord wordt. Door de roterende beweging kan de boor het werkstuk penetreren en een gat maken.

De bekendste boren zijn de spiraalboren, ook wel metaalboren genoemd, maar ook andere types zoals bv. kernboren en stappenboren spelen een belangrijke rol bij het verspanen van metaal.

Er kan geboord worden met behulp van: kolomboormachines, magneetboormachines of handboormachines.
 


Boren kan zowel in harde metaalsoorten (bv. gereedschapsstaal) als zachte metaalsoorten (bv. RVS). Het type metaal waarin je moet boren zal bepalen welke boor je nodig hebt en met welk toerental en snijsnelheid er moet geboord worden.

Bij het boren van harde metalen ontstaat veel warmte. Daarom is het gebruik van koelvloeistof aangewezen. Deze zal de levensduur van de boor verlengen en de snijcapaciteit verhogen. Zachte metalen kan je boren zonder koelvloeistof omdat zij de warmte goed geleiden.

Bij het boren van gaten met een grote diameter is het gebruikelijk eerst te gaan voorboren. Hiervoor wordt eerst een boor gebruikt met een kleinere diameter, om daarna te boren met een grotere diameter.

Voor je begint te boren maak je best gebruik van een centerpons (ook bekend als een puntslag). Zo’n centerpons maakt een klein putje in het werkstuk zodat de boor niet wegschiet bij aanvang van het boren.

Afhankelijk van het gewenste eindresultaat vergen geboorde gaten soms specifieke nabewerkingen zoals ruimen en verzinken.

Frezen als verspanende techniek

Frezen is een veelgebruikte techniek om metaal te verspanen. De frees (snijgereedschap) maakt een draaiende beweging en zal zich tegelijkertijd in een vooraf bepaalde horizontale richting voortbewegen om zo het materiaal te verwijderen. Hiervoor worden tegenwoordig CNC-freesmachines gebruikt. De snijkanten van de frees laten toe het materiaal te verspanen.
 


Frezen bestaan als snijgereedschappen zowel in mono-als modulair verspanende uitvoering. Laatstgenoemde betreft dan frezen met wisselplaten. Er bestaat een grote diversiteit aan freesgereedschappen (bv. vingerfrezen, spiebaanfrezen, stiftfrezen enz…).

Bij het frezen kunnen verschillende strategieën en technieken toegepast worden. Zo is het belangrijk goed te weten wat het verschil is tussen meelopend en tegenlopend frezen, en op de hoogte te zijn van de verschillende Trochoïdale freesstrategieën.

Verspaning met tappen

Tappen is een verspanende techniek die gebruikt wordt om een schroefdraad in een (geboord) gat aan te brengen. Hiervoor wordt een tap gebruikt. Dit snijgereedschap is specifiek geschikt voor het aanbrengen van een schroefdraad.
 


Verspanen met tappen kan machinaal met behulp van machinetappen of manueel met handtappen. Beiden bestaan in uitvoeringen voor het tappen van blinde of doorlopende gaten. Overkoepelend noemen we deze types snijtappen. Daarnaast bestaan ook roltappen, zo’n roltap is trouwens geschikt voor zowel blinde-als doorlopende gaten.

Ga je aan de slag met tappen? Dan is het belangrijk op de hoogte te zijn van de verschillende soorten schroefdraad. Maak zeker gebruik van de handige schroefdraad tabel alvorens je van start gaat.

Verzinken of soevereinen

Verzinken (ook bekend als soevereinen) is een techniek die toegepast wordt om een schuine rand aan te brengen bij een gat.
 


Voor deze vorm van verspanen wordt een verzinkboor (ook wel soevereinboor genoemd) gebruikt. Verzinken doe je dus nadat er een gat geboord is. Door deze verspanende bewerking zal het gat aan de bovenkant wat breder worden.

Waar wordt verzinken als techniek toegepast?

  • Voor verzonken schroeven: zo kan de kop van de schroef gelijk of net iets lager in het materiaal worden geplaatst.
  • De plaatsing van gloeiende klinknagels vergemakkelijken.
  • Afbramen van scherpe gaten (o.a. ter preventie van verwondingen).
     


Kenmerken van verzinkboren:

  • Dit snijgereedschap heeft meestal een tophoek,van 90°, maar soms zijn verzinkboren ook beschikbaar in uitvoeringen van 60° of 120°.
  • Verzinkboren worden meestal gebruikt in een boormachine.
  • Verzinkboren zijn niet geschikt om gaten te boren. Voor je begint te verzinken zal je eerst een gat moeten boren of ponsen. Om verzonken gaten te boren kan je een spiraalboor gebruiken.
     

Tip: Voor vlakke bouten (180°) gebruiken we een vlakke verzinker of verzinkboor.
 

Verspanen met ruimers

Ruimen is een mono-verspanende techniek die gebruikt wordt om cirkelvormige gaten te verspanen zodanig dat ze zuiver rond en glad worden. Door deze bewerking zal het gat ook iets groter worden. Het snijgereedschap dat we hiervoor gebruiken noemen we een ruimer. Je kan zowel machinaal als handmatig gaan ruimen.
 


Wanneer gaat men ruimen?

Men gaat een gat ruimen wanneer de maat en/of vorm heel precies moet zijn. Het is zo dat de maat van een geboord gat vaak niet zo nauwkeurig is en/of de vorm van het gat niet 100% rond is. Bij sommige toepassingen is dit niet aanvaardbaar. Denk maar aan een staaf die perfect in een gat moet passen…. De kleinste afwijking kan hier voor ernstige problemen zorgen. Bij zo’n veeleisende toepassing zal men na het voorboren het gat gaan ruimen.

Je kan handmatig gaan ruimen met een handruimer, of machinaal ruimen met een machineruimer. Beide types hebben specifieke karakteristieken.

Zagen als verspanende techniek

Ook zagen is een belangrijke verspanende techniek die een prominente rol speelt in de metaalindustrie.
 

 
De voornaamste zaagtypes gebruikt voor verspaning zijn:

  • Cirkelzagen
  • Bandzagen (in combinatie met een bandzaagmachine of lintzaagmachine)
  • Gatzagen of klokzagen
  • Beugelzagen

Check zeker onze lintzaaggids voor meer informatie over bandzagen.